HAK EEN WAK!!

In wintertijd zijn IJsvogels extra kwetsbaar. Zodra het vriest, en de vorst duurt even een paar dagen, dan vriest het water dicht en kunnen IJsvogels niet meer vissen en dus eten. Bij vorst van enige betekenis, kan het makkelijk gebeuren dan 70-80% van de IJsvogels komen te overlijden. 
Om in geval van vorst IJsvogels te helpen, kun je een WAK HAKKEN. Een WAK is niet zaligmakend, maar alle beetjes helpen. Belangrijk voor de wakbeheerders: hou de veiligheid van jezelf en anderen in acht en heb doorzettingsvermogen. Want je zult bij matige tot strenge vorst tot een aantal dagen na de vorst door moeten gaan met het openhouden van het wak. In het vervolg lees je aantal tips van Letizia Baas, onze coördinator ijsvogels.

Onderstaand vind je een handleiding en wat handigheden om een WAK te maken en vooral open te houden. 

Eerst een paar filmpjes om er een beetje in te komen. https://www.youtube.com/watch?v=Cfy5wEG_jOA, dit is een filmpje van de Gooise vogelwerkgroep.
https://www.bnnvara.nl/vroegevogels/videos/224674 Vroege vogels 7 maart 2012. 

Artikelen:
https://www.vwggooi.nl/index.php/2-algemeen/533-actie-hak-een-wak-februari-2021
https://www.bnnvara.nl/vroegevogels/artikelen/hak-een-wak-voor-de-ijsvogel

Hoe kom je tot een WAK? (originele bron: vogelwerkgroep ’t Gooi)

Kies de locatie

  • Kijk waar wakken zijn, of kijk waar een geschikte plek voor een wak is
  • Kies een rustige plek; op de oever zijn bomen of struiken
  • Onder bomen/struiken bevriest het water minder snel
  • Benut plaatsen bij een duiker, overstort
  • Als je de omgeving goed kent, kijk of de gekozen WAK-plaats een beetje in de zon komt. Hoe meer zon, hoe groter de kans dat het WAK wat langer open blijft. 

Hoe maak je een WAK?

  • Stoot met een lange balk, stok of staaf ijzer het ijs stuk
  • Duw de ijsschotsen onder het ijs
  • Een wak van 1-2 m² is groot genoeg
  • Plaats eventueel een tak, stok, paal als zitplaats voor de ijsvogel
  • Let op: doe het niet alleen! 
  • Scherm een wak met takken en een rood-wit lint af als het gevaar oplevert voor schaatsers
  • Controleer zo vaak als nodig is om het wak open te houden
  • Vraag andere mensen ook een wak open te houden en vraag hen ook om materiaal mee te nemen. 

Nog beter en visvriendelijker dan een wak hakken, is het plaatsen van een lucht of zuurstofpompje. Maar dit laatste is lastig als je een WAK hebt in een openbaar gebied.

Een paar tips om een WAK te maken dan wel het WAK open te houden.

  • In een van de filmpjes is te zien dat in het Gooi een sneeuwschuiver wordt gebruikt om voorafgaand aan het maken van het WAK, sneeuw weg te schuiven, ook breder dan de WAK-opening. Reden: hoe meer licht er door het ijs komen, hoe meer vissen richting het oppervlak komen. En hoe makkelijker de IJsvogels bij hun prooi kunnen. 
  • Het is soms lastig om ook langs de kant van vijver of sloot ijs open te breken. Ook omdat het ijs wel hard kan zijn maar niet stevig genoeg is om op te staan. Een spa(de) kan helpen vanwege zijn platte vorm, maar ook een kantsteker. Dit laatste is tuingereedschap dat gebruikt wordt om graskanten af te steken. 
  • Zoals eerder gezegd, moet het WAK meerdere keren per dag worden opengehouden. Dat is een intensieve klus. En soms ook erg lastig, want hoe bereik je de top van het WAK wanneer het ijs te zwak is voor het dragen van een persoon? In de winter van 2021 zijn er veel foto’s gemaakt van mensen die het WAK proberen te benaderen liggend op hun buik in de sneeuw. Dit is een mogelijkheid, maar niet altijd te realiseren. Dan is misschien het volgende nog een tip: Neem een grote hamer en bouw hem op tot een soort werphamer. Dit doe je door een lang touw te bevestigen om de kop van de hamer en deze d.m.v. het touw te lanceren op het ijs in het WAK, in de hoop dit zo te breken.
  • Het is niet eenvoudig om de ijsschotjes uit het water te vissen. Als ze langs de kant liggen dan kan dat wat eenvoudiger door een riek/hooivork te bekleden met een stevig ijzeren gaas.  
  • Als de stukken wat groter zijn of ze verder weg in het WAK liggen, dan kun je proberen met een langere stok of een verlengde sneeuwschuiver die ijsstukken onder het ijs te schuiven. Soms lukt het om ze daar te laten blijven. 
  • Het als eenling aan de gang gaan met een WAK, is gevaarlijk. Je kunt zo maar uitglijden en hulp nodig hebben. Doe het dan ook altijd met minimaal twee personen. En schakel ook anderen in. Want drie tot vier keer per dag een WAK open houden is zwaar voor alle ledenmaten en de rug. Je moet er ook maar tijd voor hebben. En je moet er rekening mee houden dat je ook na afloop van de vorstperiode, je mogelijk nog een aantal dagen het WAK open moet houden. Want de vorst mag dan wel weg zijn, het ijs: dat kan wel tot een week duren. 

Gemeentes en natuurorganisaties
Gedurende de vorstperiode in februari 2021 is gebleken dat gemeentes in Zuid Kennemerland soms of met veel elan bereid zijn te helpen bij het maken of openhouden van wakken. In de praktijk echter, komt die hulp, hoe goed bedoeld ook, te laat. Gemeentes zijn primair verantwoordelijk voor het sneeuw- en ijsvrij houden van straten en om er voor te zorgen dat de meest essentiële voorzieningen doorgang kunnen vinden. Tegen de tijd dat ze in de gelegenheid zijn om wakken te gaan maken, is het helaas te laat.
Natuurorganisaties in de regio Haarlem hebben desgevraagd aangegeven, de natuur haar gang te laten gaan. Dat is ook wel voorstelbaar. Er zijn teveel locaties en te weinig mensen om de wakken open te houden. 
Zoals gezegd: de IJsvogel is kwetsbaar tijdens vorst. Een WAK is niet zaligmakend, maar alle beetjes helpen. Elke geredde IJsvogel is er één.